giao mùa 12a3: Auvers sur Oise

Auvers sur Oise, nơi Vincent Van Gogh đã sống và vẽ 70 mươi ngày cuối đời mình .

Cũng như bao nơi khác đã từng in dấu chân ông, Auvers sur Oise kể từ ngày ông chọn để yên nghỉ, là nơi hành hương của biết bao tín đồ yêu hội họa trên cả hành tinh. Và cả những ai tiếc thương người họa sĩ tài hoa, giàu lòng nhân ái, đã luôn sống cho người khác ngay cả khi chết sẽ không khỏi mũi lòng khi đứng trước mộ ông, hay căn phòng trọ không đầy 9m nơi ông đã trút hơi thở cuốí cùng .

Hành trình lần nầy về Auvers sur Oise của tôi cũng chỉ là phần tiếp nối của hành trình theo dấu chân Van Gogh.

Sau Arles và sau những ngày đen tối ở bệnh viện dành cho người điên ở Saint -Remy de Provence, ông như hồi sinh khi đặt chân đến Auvers sur Oise, một ngôi làng cách Paris chừng 50km về hướng Tây Bắc.

Gần 80 bức vẽ trong khoảng thời gian 10 tuần, ông đã kịp ghi lại trong tranh mình hình ảnh ngôi làng hiền hòa đầy tình người nầy. Trong các bức họa chân dung của ông ta lại bắt gặp một bác sĩ Gachet, tận tình với ông như “một người anh”, một ông chủ nhà trọ Ravoux có cô con gái yêu đơn phương ông say đắm, hay những người nông dân bình dị bên thửa ruộng, rồi nhà thờ Auvers, con sông Oise, nơi chứng kiến viên đạn kết thúc đời ông .

Tôi bắt đầu chuyến đi thăm của mình vào Chateau de l’Auvers, một khuôn viên vườn rộng, nằm trên đồi cao thả tầm nhìn mênh mông xuống làng. Trong từng căn phòng, bạn được sống lại cái thời khắc của các họa sĩ trường phái trừu tượng đầu thế kỷ 19 qua các bức tranh của họ. Cái thời mà hình ảnh chưa thay thế được cây cọ của nguời họa sĩ, những bức họa chân dung hay phong cảnh dưới bàn tay của họ như những bức tranh 3D vừa hồn vừa sắc. Thì ra Overs sur Oise đã được các họa sĩ chọn làm nơi đặt giá vẽ từ lâu, nhưng Vincent Van Gogh mới là người đưa ngôi làng nầy đến với công chúng.

Sau Chateau de L’Auvers là ngôi nhà của Van Gogh (Auberge RAVOUX) nói là nhà của ông cho oai chứ thực ra ở đây ông chỉ thuê một căn phòng bé tí với giá không thể rẻ hơn: 3,5 quan một ngày.

Một cái cầu thang gỗ ọp ẹp dẫn lên căn phòng của ông, theo lời cô Hướng dẫn viên căn phòng nầy vẫn được giử nguyên như thời ông ở, tường vẫn nứt nẻ, vẫn màu vôi cũ, chỉ có cái giường của ông là được mang sang phòng bên cạnh để khách du lịch có chỗ đứng nghe thuyết minh . Rất tiếc là không có bức họa nàò của ông trên tường mặc dù ông rất muốn có ngày tranh ông sẽ được triễn lảm tại đây. Theo lời cô hdv , 80 bức họa ra đời trong thời gian 70 ngày thì 68 bức thuộc về các bảo tàng quốc gia, 12 bức còn lại được lưu giữ trong công chúng mà có bức lên đến gần 15 triêu đô la (chân dung bác sĩ Gachet- bức nầy Van Gogh đã vẽ tặng vị bác sĩ của mình)

Tôi chợt nghỉ về ông với những con số khủng về giá tranh ông sau khi ông mất và rồi tiếc cho ông . Giá như ông sống thêm vài chục năm nữa, giá như cái viên đạn ấy không chọn ông vào cái ngày định mệnh 27 tháng 07 năm 1890 ấy ông sẽ thấy được quả chín của mình. Sẽ thôi không phải đắn đắn đo đo với số tiền 50 quan của Théo hằng tuần, thôi không dằn vặt vì mình luôn là gánh nặng của em trai. Và có thể ông có một căn phòng rộng hơn, ăn uống tốt hơn, bệnh tình như thế cũng sẽ thuyên giảm nhanh hơn.

Và biết đâu ông sẽ có thời gian tạo một mái ấm cho riêng mình. Trái tim đầy ắp yêu thương ấy luôn sợ cô đơn và cần biết bao một sự chia sẻ!

Sau ngôi nhà trọ của ông là nhà thờ Auvers và con đường dẫn về nghĩa trang. Cũng như bao nhiêu nghĩa trang ở nước Pháp , nghĩa trang Auvers sur Oise nơi ông yên nghỉ tọa lạc trên đồi cao . Tôi dừng xe dưới chân đôi, từ từ đi bộ lên, vừa đi vừa hình dung chuyến đi cuối cùng của ông, có bạn bè và những người yêu ông khiêng quan tài , có Théo là người thân duy nhất lặng lẽ đi bên anh mình,buồn đến không khóc được.

Và rồi buồn quá Théo cũng đã đi theo anh 6 tháng sau đó.

Mộ ông không có trong tranh vẽ của ông , ông và Théo nằm cạnh nhau, gần đến độ người ta tưởng chỉ có một . Họ chết cũng như sống, luôn có nhau.

Biết bao sách vở, phim ảnh đã viết về ông. Tất cả đều có cùng một kết thúc là ông bắn vào ngực mình để kết thúc cuộc đời ở tuổi 37.

Gần đây nhất tôi được đọc một cuốn sách viết về cái chết của Van Gogh của Robert Morel.

Robert Morel đưa ra các chứng cứ Van Gogh không tự tử “Vincent Van Gogh ne s’est pas succidé”. Môt sự thật được chấp nhận hơn trăm năm bổng được lật lại với muôn ngàn dấu hỏi xen lẫn tức tối của những người yêu quí ông.

Viên đạn xuyên qua ngực ông không phải do ông tự bắn mà là một viên đạn lạc . Rober Morel còn dám khẳng định là tác giả của viên đạn ấy có mặt trong các bức vẽ bên dòng sông l’ Oise của ông.

Họ không cố tình, họ bắn cá, bắn lá , bắn chim như một thú tiêu khiển thời gian trong khi Vincent vẽ. Và rồi ông đã trúng đạn lạc của họ.

Nhưng Vincent không muốn anh em nhà Secretan phải hệ lụy. Ông khuyên họ nên lên thuyền về nhà, ông chờ cho họ đủ thời gian biến khỏi hiện trường an toàn rồi một mình lảo đảo ôm vết thương về nhà trọ.

Ông chỉ nói thật với Théo và và yêu cầu em mình giữ kín bí mật.

Vì thế cho nên Théo không bao giờ nói “Vincent tự tự”mà chỉ nói là “anh ấy đã chết” (Théo ne dira jamais Vincent s’est succidé, il dira il est mort).

Còn Vincent thì « Je l’ai fait pour le bien de tous » : « Tôi làm thế sẽ tốt hơn cho mọi người ».

Mọi người đã không hiểu đúng từ « làm thế » của ông. « Làm thế » không phải là tự tử như đã từng diễn nghĩa từ trăm năm qua mà là « tránh liên lụy » (cho anh em nhà Secretan)

Cho nên Théo đã nói « Il était tellement bon ».

Đúng là Van Gogh. Ông luôn sống cho người khác, từ cái cô gái điếm tên Sien ở Hà Lan đến những người thợ mỏ ở Borrinage. ..ông luôn nghĩ về họ.

Nhưng tiếc thay ông chỉ có một cuộc đời, mà cuộc đời ấy thì lại quá ngắn.

Tôi xin mượn đoạn kết của Robert Morel để khép lại những suy nghĩ của mình :

« Pour la dernière fois, comme Jesus, Vincent a donne sa vie pour les autres (les frères Secretan). La mort de Vincent comme son œuvre, charitable et exemplaire. Elle coïncide parfaitement avec sa vie et avec son œuvre. »

Thophanthi