Con Dê trong thơ ngụ ngôn

    

Con Dê trong thơ ngụ ngôn               

         Nhân dịp năm Ất Mùi(2015), năm cầm tinh con dê, Giao Mùa xin được mạn phép các dịch giả của những bài thơ ngụ ngôn có đề cập đến hình ảnh con dê dịch từ nguyên bản của đại thi hào người Pháp là Jean De La Fontaine để gọi là làm một món quà xuân nho nhỏ gửi tặng các bạn nhân dịp tết đến xuân về.

Dê, rùa, chuột và quạ

                                                Bản dịch của Nguyễn Trinh Vực

                                                                            Tặng bà Sablière
Linh dương, Rùa, Chuột, Quạ khoang
Bốn con kết nghĩa đá vàng anh em
Cùng nhau ở một hang lèn
Xa Người tưởng được bình yên tốt lành
Ngờ đâu Người rất tinh anh
Chỗ nào họ cũng thân hành đến nơi
Trong rừng, dưới bể, chân trời
Đi đâu cũng bẫy người đặt giăng
Linh dương một bữa đi ăn
Chẳng may gặp phải chó săn của Người
Linh dương thấy biến chạy dài
Đến trưa cũng chửa về nơi hang nhà
Khi ăn bốn mặt còn ba
Chuột rằng: "Nó dễ quên bà con đây"
Rùa rằng: "Nếu tớ biết bay
Xem Linh dương nó giờ đây thế nào
Dễ chừng mắc nạn nơi đâu
Linh dương đâu có quên bầu bạn đây"
Quạ nghe liền cất cánh bay
Thấy bạn mắc lưới, trở ngay về nhà
Bởi vì xuống hỏi rầy rà:
"khinafo", "sao thế", như ba thầy đồ
Thì Linh dương phải vào lò
Cảnh tình thật tội mỗi giờ một nguy
Quạ ta cũng đã nghĩ suy
Cho nên không xuống vội phi về nhà
Chuột, Rùa thấy Quạ chạy ra
"Linh dương nguy quá nó sa bẫy rồi"
Ba con bàn luận một hồi
Quạ rằng: "Giờ Chuột với tôi lên đường
Ta đi tháo bẫy Linh dương
Anh Rùa chậm chạp khôn đương việc này
Anhđành ở giữ nhà đây"
Dứt lời Chuột chạy, Quạ bay tức thì
Nhưng Rùa cũng cứ theo đi
Càng đi càng tức chân kia, mai này
Đến nơi Chuột cắn lưới dày
Linh dương thoát được khỏi tay lưới Người
Thợ săn cũng chay đến nơi
Hô rằng: "Ai cướp mất mòi của tôi?"
Quạ bay lên ngọn cây Sồi
Linh dương vào bụi, Chuột chui xuống hầm
Thợ săn trong dạ càng căm
Thấy Rùa lững thững thẳng xăm đến liền
Bỏ Rùa vào đẫy xách lên
Nói rằng: "Mày đã chọc điên tao rồi
Tối nay tao thịt mày chơi"
Dễ thường Rùa phải bỏ đời đó chăng?
Quạ trông thấy bảo Linh dương
Linh dương nhảy vụt, Người quăng đẫy Rùa
Giả đi lạc để Người lùa
Chuột ta nhân dịp nhảy vô gặm liền
Rùa ra ai nấy băng miền
Trong bốn con ấy nên khen con nào?
Kể công thì Chuột đứng đầu
Nhưng con nào cũng yêu nhau hết lòng
Chữ tâm quý hoá vô cùng
Yêu nhau rời núi lấp sông quản nào

Hai con dê

Bản dịch của Nguyễn Văn Vĩnh

Khi nào dê đã ăn no
Thì dê hay thích tự do chơi bời
Đi tìm những chốn xa khơi
Những vùng khuất nẻo, những nơi vắng người
Núi cao cây cỏ tốt tươi
Dưới khe sâu thẳm, đá đôi ba hòn!
Các cô đến đấy nhảy bon
Chẳng ai ngăn được dê non chạy quàng
Một hôm dê cái hai nàng
No nê bỏ nội cỏ vàng đi rong
Hai bên bờ suối nước trong
Tình cờ đâu lại đi cùng tới bên
Có cầu nho nhỏ bên trên
Đôi cầy họa mới đi len nhau vừa
Dưới khe dòng nước chảy bừa
Đứng trên nom xuống nghĩ mà ghê thay!
Nhịp cầu tấm ván lung lay
Vậy mà dê nọ bước ngay một đầu
Dê kia nào có hãi đâu
Đưa chân cũng bước đầu cầu bên kia
Thoát coi nào có khác chi
Vua Pha-nho với vua Louis hội đồng
Hai nàng bước một thong dong
Giữa cầu thoắt đã đicùng tới nơi
Kiêu căng ai lại nhường ai
Cũng nòi đáo để, cũng vai anh hùng
Cô này cậy cháu nhà tông
Dê này Bách lý là ông sáu đời
Con dòng cháu giống phải chơi!
Cô kia khi ấy tức thời nghĩ ra
Tổ tiên ngũ đại nhà ta
Là dê Tô Vũ ông cha kế truyền
Cũng là cháu phượng con tiên
Hai cô cùng dấn bước lên nhịp cầu
Nào ai có nhượng ai đâu
Ganh nhau cho đến đâm đầu xuống khe
Câu này chẳng những chuyện dê
Bước đường danh lợi ngưởi đi cũng đường

Dê, cừu và lợn

Bản dịch của Nguyễn Văn Vĩnh

Con Dê, con Cừu, con Lợn béo
Cùng một xe đương kéo qua đường
Chủ nào có phải vì thương
Đem ra chơi chợ coi phường leo dây
Hay là dắt đi đây đi đó
Để cho coi phường phố thị thành
Chẳng qua đem bán cho nhanh
Nó tham lời lãi chớ tình nghĩa chi
Lợn í éc một khi ỏm tỏi
Ngỡ trăm dao nó đuổi theo sau
Dê, Cừu chẳng rõ vì đâu
Mà kêu nhức óc váng đầu người ta
Hỏi: - Cớ chi mà la thế vậy?
Thử im mồm nằm đấy xem sao?
Chủ nhân nổi giận ào ào
Mắng Heo vô cớ kêu gào điếc tai
- Kìa bắt chước như hai gã nọ
Cứ ở yên phỏng có mất gì?
Con Cừu ngậm miệng lì lì
Khôn ngoan rất mực ai thì không yêu
Heo bèn đáp: - Lựa theo thằng ngốc
Tôi đây nào phải học chú Cừu
Ví chăng Cừu biết phận Cừu
Thì Cừu chắc hẳn lo ưu mấy lần
Còn Dê nọ an thân nằm đó
Cũng chẳng qua là họ ngu si
Hai thằng này ngỡ có khi
Gọt lông và sữa vắt đi là cùng
Có lẽ thế là xong phận họ
Còn tôi đây thân nọ đã đành
Chỉ đem nướng chả, nấu canh
Sống mà cái chết vẫn dành một bên
Cho nên phải khóc rên rầm rĩ
Ngẫm Heo ta thâm thúy lạ dường
Nhưng mà dẫu thét cùng đường
Chết đành vẫn chết ai thương đâu mà
Biết cam thân phận mới là

 Dê mẹ dê con và chó sói

Bản dịch của Tú Mỡ

Muốn đầy căng vú thõng
Mẹ Dê kiếm cỏ non
Ra đi, cài chặt cửa
Không quên dặn dê con:
"Con ơi, phải khôn hồn
Bất cứ ai gọi cửa
Phải coi chừng, chớ mở
Nếu mật hiệu hô sai:
"Diệt sói, diệt cả nòi"
Mẹ Dê đang mải dặn lời
Bỗng đâu chó sói tới nơi tình cờ
Lắng nghe vừa đúng thời cơ
Nhẩm câu dê mẹ dặn dò nhập tâm
Như ta có thể tin rằng
Không trông thấy gã cha căng háu mồi
Mẹ Dê sơ ý vậy thôi
Sói chờ lúc nó vừa dời chân đi
Đến gõ cửa, mạo giọng dê
Hô câu "Diệt sói" lăm le chực vào
Dê con chưa đủ tin nào
Nhìn qua khe cửa thoạt đầu quát ngay:
"Hãy giơ chân trắng ra đây
Nếu không, đếch mở!" Xưa nay lạ gì
Tông môn nhà sói đen sì
Nhìn xem bốn cẳng ít khi trắng ngà
Sói nghe câu nói bất ngờ
Nãy trơ mõm đến, giờ trơ mõm về
Khen thay chú bé nhà dê
Sói đơm khẩu hiệu, nếu nghe nhập nhằng
Có khi đã chết nhăn răng
Cho hay một chắc, không bằng thêm hai
Chữ rằng: "Cẩn tắc..." không sai

Bò, dê, cừu và sư tử

Bản dịch của Nguyễn Đình

Bò, Dê với ả Cừu, ba mụ
Cùng đại vương Sư Tử oai hùng
Chúa sơn lâm ở trong rừng
Cùng nhau lập hội, tính chung lãi lời
Dê đánh bẫy được nai một chú
Vội vã mời đông đủ hội viên
Tựu tề đủ mặt bốn bên
Soạc chân, Sư Tử đếm trên vuốt ngài
Rằng: "Bốn ta chia mồi làm bốn"
Sả nai ra, Sư chọn phần đầu
"Đây phần chúa tể là tao
Danh xưng Sư Tử, quyền cao lưu truyền"
Cái lý ấy hội viên chịu cứng
Phần thứ hai lại cũng: "Về tao!
Quyền này không biết hay sao?
Là quyền kẻ mạnh, đứa nào dám tranh?"
Phần ba Sư lại giành lấy mất
Bởi "Tao đây đệ nhất anh hùng!
Phần tư bay cũng đừng hòng
Đứa nào đụng đến thì ông thịt liền?"

Cáo và dê

Bản dịch của Nguyễn Đình và Huỳnh Lý

Đầu lĩnh Cáo một hôm đi dạo
Cùng bạn Dê cao nghệu đôi sừng
Cáo, vua xỏ lá danh lừng
Để nhìn xa, cũng khoảng chừng mũi Dê
Cơn khát đến, rủ rê xuống giếng
Cáo cùng Dê ngon miệng uống tràn
Đã cơn, Cáo mới luận bàn:
"Uống rồi ta liệu tìm đàng mà lên
Cất chân trước, sừng nghênh cao nữa
Thành giếng làm chỗ tựa, bạn ơi!
Tôi leo lưng bạn, tôi ngồi
Lại leo sừng bạn tôi rời nơi đây
Nhờ sử dụng máy này như thế
Tôi ra ngoài kéo lẹ bạn ra"
Dê cho mưu ấy cao xa
Viện râu chứng giám, khen là kế hay
"Anh, người sâu sắc lắm thay
Già đời tôi cũng khôn bày mưu cao!"
Cáo ra khỏi, giở câu lật lọng
Thuyết một thôi: "Vững bụng! Kiên tâm!
Trí anh ví địch râu cằm
Thì đâu anh có xuống nằm giếng sâu!
Anh ở lại, xin chào anh vậy!
Cố mà ra, chớ ngại gian nan
Tôi đây còn bận việc cần
Gấp rồi, dừng lại giữa đàng khó thay!"
Việc đang diễn khó biết ngay
Việc xong, mới rõ dở hay lòng người.

            Mùa xuân đọc thơ ngụ ngôn của La Fontaine để càng thấm thía hơn bài học về chân lý cuộc sống. Thông qua hình ảnh của các nhân vật (loài vật) trong thơ để mình tự chiêm nghiệm mình trước các giá trị đạo đức mà nhà thơ gửi gắm cho hậu thế.

Chúc các bạn năm Ất Mùi an vui, hạnh phúc.

26/01/2015

GIAOMUA